Opinyon pa mwen sou enpak epi konsekans Covid-19 lan kapab genyen nan mond entènasyonal lan, epi pwopozisyon pa mwen.

Jodi a limanite kapab konstate gen yon gwo danje sou tèt yo(Covid-19), viris ki pote maladi “KOWONAVIRIS” lan li pwopaje ant moun ak moun, epi li pwopaje pi rapid pa deplasman, sa vle di si menw touche ak men yon moun ki enfekte, oubyen si moun sa touche yon objè, ou touchel, epi siw touche zye, bouch, sanw pa aplike pwensip ijyèn yo, wap enfekte tou. Se pou sa, tout peyi pou yo kapab pwoteje pèp yo, aplike desizyon fèmen fwontyè yo, epi aplike pwensip konfinman, epi karantèn pou moun yo ta panse ki te nan andwa kote kek moun enfekte nan lide pou évite pwopagasyon maladi an nan peyi yo.

Sa ki plis panike mond lan nan zafè Pandémi sa, se paske yo poko kapab jwenn yon vrè fòmil pou pote yon solisyon. Deja, “viris” la gentan mete tout syantifik sante nan chak peyi nan yon konkirans pou wè sa kap twouve yon vaksen oubyen yon fòmil pou anpeche moun ki enfekte pa mouri ak viris lan, epi tout peyi lage pou kont yo pou cheche solisyon pou popilasyon pa yo. Sa yo rele solidarite a pa genyen l ant “Éta” yo, tout peyi se fèmen fwontyè ak lòt peyi, ou vin twouve menm nan “Inyon Ewopeyèn ” pa gen solidarite. Italie ” ki se yon manb nan “UE”, ki depase pa evènman sa, pa twouve solidarite peyi manb oganizasyon sa, se kèk peyi Sosyalis/kominis tankou: La Grande Chine, La Russie, Cuba, ki vin pote èd yo bay peyi oksidantal, kapitalis sa. Jodi an eske Covid-19 lan pa mete mond lan an kesyon sou oganizasyon li? Sistèm politik? Sistèm ekonomi? Mondyalizasyon? Sistèm entènasyonal lan?

Yon mond kap fè pwopagann pou yon sistèm demokrasi/libéral epi ak tout lòt tankou dwa moun li anglobe. Koulye an tout chèf leta ap pwan gwo desizyon pou limite moun, epi kontrent moun yo sou kek bagay, an novanm, desanm 2019 nou te konn ap di se dwa yo. Gen peyi se baton yo itilize, epi pwan lòt gwo desizyon pou fè moun yo rete an “konfinman”. Swadizan lè peyi ki gen rejim kominis lan lakay yo konn ap pwan kèk desizyon epi restriksyon pou limite pèp yo nan kèk aktivite oubyen kek avèk ide pou proteje pèp yo, oksidanto yo konn kalifye sa kòm diktati epi menm di peyi sa yo pa respekte dwa moun. Aprè pandemi sa, eske mond lan pa pral mete an kesyon bagay dwa moun lan? Rejim politik yo? Eske pap gen kèk modifikasyon nan sistèm demokratik lan?

Yon mond kap fè pwopagann pou yon ekonomi libéral, sikilasyon byen ,nou ap pale de mondyalizasyon, globalizasyon. Ak covid-19 se tankou tout gwo konsèp sa yo la, jis pou yo la, men yo pa an aplikasyon. Peyi ki se bèso kapitalis lan, menm anonse nan semèn ki pase yo, yap fè moun yo ki pi ba yo kado lajan pou bezwen yo, gen lot ki anonse menm, moun yo pa sèvis de baz yo, gen taks yo retire, leta kap pwan yo pou yo, desizyon sa yo fè nou wè nou nan yon modèl sosyalis ki gen plizyè ane peyi oksidanto yo ap chèchè konbat epi te menm pwan gwo mezi kont peyi ki tap itilize model sa. Nan moman Covid-19 lan, tout moun ap jere estòk yo, paske yo poko konnen nan konbyen tan yap eradike maladi an. Epi tou tout peyi fèmen fwontyè maritim yo, nan lide pou proteje pèp yo.

Yon mond ki ap fè pwopagann pou solidarite entènasyonal, kotew twouve majorite peyi yo regwoupe an oganizasyon entènasyonal pou fè fas ak kek gwo problèm: katastròf, dezas, lot gwo problèm mond lan kapab konfwonte nan nivo ekonomi, lasante, konfli, elatriyeeee…Epi pou fè fas ak gwo défi mond lan ap konfwonte . Ak Covid-19 tout gwo oganizasyon sa yo, se tankou se obsève yap obseve, apa OMS ki gen Misyon espesifik pou sa, ki prè pou sipote peyi ki pi touche yo. Aprè kote oganizasyon rejyonal yo? Se tankou tout enpwisan, se tankou tout ap tann Syantifik nan domèn santé nan gwo peyi yo ak peyi ki gen repitasyon nan domèn sa, pou vini ak yon fòmil efikas pou soulaje moun ki enfekte yo, oubyen yon vaksen pou kontrenn maladi an. Aprè pandemi an, eske kek Oganizasyon entènasyonal pap frajilize oubyen modifye fonksyonnman yo ak Misyon yo?

Pou nou fini, nou ap di kowonaviris lan montre ankò feblès sistèm entènasyonal, enpwisans li, paske gen yon problèm mondyal, kote Eta yo pa ka mete tèt yo ansanm pou bay yon repons. Chak moun ak batay yo menm sèl, depi gentan gen konkirans pou “prix Nobel “. Hmmmmm! Anpil ti peyi te konte sou repiblik Etwale an, pou kek asistans nan moman tèrib sa. Aprè depatman deta fin pase Lòd avèk tout diplomat li yo lòd pou mande èd paske gen kèk bagay USA pap ka gentan pwodwi, la nou gentan santi ap gen gwo modifikasyon nan relasyon entènasyonal la. Sa ki vin tris lan, gwo peyi te konn ap pase w lòd epi diw men koman pouw oryante politik etranjè ou, epi lè w nan nesesite an, li paka lonje men baw. Covid-19 lan montre nou, epi konfime nou relasyon entènasyonal lan li fèt sou baz enterè, pa gen kesyon zanmitay, epi montre nou tou tout gwo oganizasyon entènasyonal yo la pou pwoteje enterè gran yo oubyen enterè gwo yo ki nan rejyon an. Eske Covid-19 lan pap chanje lòd mondyal lan? Eske Covid-19 lan pap fè plas a yon nouvo konfli nan mond lan? Eske covid-19 lan pap fè plas avèk yon nouvo chèf sou sèn mondyal? Eske Covid-19 lan pap delejitime anpil oganizasyon entènasyonal nan mond lan?

Cyrius Roberto#ti nèg boulanje an
Pa bliye aplike pwensip ijyèn yo
Rete lakay nou, si nou pa gen bezwen, epi lave Men nou tanzantan